Dalkii Midowgii Soofiyeedku wuxuu xiriir fiican la lahaa Soomaaliya sannadihii 1960-aadkii ilaa 1977-dii, wuxuuna heshiis saaxiibnimo iyo iskaashi leh la saxiixday Soomaaliya sannadkii 1974-tii. Wuxuu siiyay Soofiyeedku, Soomaaliya hub qiimihiisu dhammaa $300 malyan 1974-tii ilaa 1977-dii. Sidaas darteed, ma muuqan sabab kala jari kartay xiriirkii labadii dal.
Si kastaba ha ahaatee, wuxuu Robert Patman ku sheegay buuggiisa; Soviet Union in the Horn of Africa pp 178, dhawr arrimood oo uu Soofiyeedku Soomaaliya ku qoonsaday 1974-77-dii. Kuwaas oo kala ahaa:
1) Jaahwareer xagga mabda'a: Soofiyeedku wuxuu dareensaday markay Soomaaliya gabtay inay yagleesho "Xisbi Hormooda" oo la jaanqaadaya mabaadi'diii Maarkis iyo Liinan. Wuxuu ka loo ka xumaaday markay Soomaaliya dhammaystiri wayday qaramayntii dhaqaalaha iyo inay dalkii ka sii jirto lahaanshaha hantidii gaarka ahayd.
2) Hadalladii M S Barre ku sheegay in Islaamku kamid yahay waxyaalaha ku milan hantiwadaagnimada Afrikaanka, isagoo yiri:
Soofiyeedku wuxuu u arkay sida islaannimada loogu dhaqmo Soomaaliya inaysan hantiwadaagnimo ahayn. Wuxuu ka loo u arkay, isagoo xiganaaya erayadii iyo falalkii Barre inuu rabo inuu xiriir dhaw la samaysto Dawladaha Khaliijka oo uu Sacuudigu ku jiray, kaas oo aad uga soo horjeeday hawlaha Soofiyeedka.'Dalkayaga diintu kaliya maahan caqiido; ee waxay kaloo kamid tahay dhaxalka dhaqankayaga waxayna leedahay hab dhismeed qoto dheer. Imbiryaaliyaddu waxay mar walba isku dayi jirtay inay diinta u adeegsato sidii qalab lagu la dagaallamo fikradaha shuuciyadda. Annagu waxaan rumaysannahay inuusan dalkayaga ka jirin loollan ka dhaxeeya diinta iyo hantiwadaagga.'
3) Walaac ku saabsanaa waddaniyadda Soomaalida madaxmartay "narrow nationalism", tusaale ahaan wuxuu Barre fagaare ka caddeeyay madaxbannaani-qarameedka Soomaaliya isagoo ka maagtay saamaynta Soofiyeedka xilligii uu jiray buuqii sawaariikhdii Berbera wuxuuna is la markaas muujiyay sida ay ugu furan tahay Soomaaliya inay xiriir saaxiibnimo la yeelato US-ka.
4) Soofiyeedku wuxuu u gartay in Barre qalqaalsanaayo taageero uu ka helo xoogaggii Soofiyeedka ka soo horjeeday, oo ay ku jireen Shiinaha iyo Dalalka Khaliijku.
Dhinaca kale siyaasaddii arrimaha dibedda ee Soofiyeedku waxay u aragtay kacaankii Itoobiya ee 1974-tii mid meesha ka saaray taliskii Xayle Salaase ee imbaryaali dhulgoosiya ahaa iyo in Itoobiya tillaabooyinkii u horreeyay u qaadday dhanka dimuqraadiyeynta hab-bulsheedka iyo higsi ahaan dhanka hantiwadaagga.
Labadii sanoo u horreysay ee uu jiray kacaankii Itoobiya, wuxuu Dergigii gudaha dalka ka la kulmay colal badan sida, dhaqdhaqaaqyadii waddaniga ahaa ee Errateriya iyo Oramiya, iyo sidoo kale xoogaggii diiddanaa barnaamijkii dib-u-habayntii dhulka.
Mucaaradkii ka horyimid iyo awooddii ciidan ee Soomaaliya oo sii ballaaranaysay awgood, wuxuu Dergigii weyddiistay kaalmo millateri USA. Hase yeeshee, maamulkii Ford isagoo iska ilaalinaayay colaadda Dawladaha Khaliijka ee caawinaayay Errateriya, wuxuu Itoobiya u oggolaaday in yar oo kaalmo ah. Maamulkii Carter ee cusbaa isagu wuxuuba diiday kaalmo xagga ciidanka, isagoo xusay jawrfallo xagga aadannimada oo ay ciidammadii Itoobiya ee dagaalka ku la jiray xoogaggii Errateriya sameeyeen.
Sidaas darteed, Itoobiya waxay ugu leexatay dhanka Soofiyeedka kaalmo millateri sannadkii 1976-dii taas oo loo oggolaaday.
Kaalmadaan loo siiyay cadawgoodii soojireenka ahaa (Itoobiya) ladagallaankii Errateriya wuxuu ka caraysiiyay Barre iyo taliskiisii Soomaaliya oo run ahaantii intii sannado ah siinaayay kaalmo Jahbhaddii Xorayntii Errateriya.
Ugu dambayn, arrintii maanrogtay Soofiyeedka oo ka horkeentay Soomaaliya waxay dhacday markii bishii Seddexaad 1977-dii Soofiyeedka iyo Fidel Castro soo jeediyeen konfedaraalka Jibuuti, Soomaaliya, Itoobiya iyo Yementii Koonfureed si ay u sameeyaan cudud hantiwadaaga oo Geeska Afrika ka jirta iyadoon wax badan oo isbeddela lagu samayn xuduudaha, sidaas oo Ogaadeeniya ka dhigaysay mid ka sii tirsanaata Itoobiya, iyadoo leh ismaamul gaara (autonomous). Barre is la markiiba waa diiday fikraddaas, wuxuuna ku celiyay sheegashadii Soomaaliya ee Gobolkii Soomaali Galbeed (Ogaden).
Soofiyeedku middaan dambe wuxuu u qaatay macanganimo, waxayna u sii caddaysay cabsiduu ka qabay waddaniyada Soomaalida madaxmartay.
No comments:
Post a Comment