Friday, December 28, 2012

Soo Sida Shamsada Kuma Noqon iyo Faarax-Afcad (gabay0

Faarax-Afcad Xasan-Dhiillo Cali oo ahaa gabyaa sare, tixdaan hoose wuu ku tookhayaa ama faanayaa. Waxaan ka fahmi karnaa gabaygiisa waxyaalihii waayihiisii la weynayn jiray ama lagu faani jiray. Waxaan kaloo ka dheehan karnaa siyaalihii dadkeennii hore tixgelin jireen.

Shayga qalaba gaashaan cad bay, igaga shiiddaaye
Shirka haddii la tago khaylidaa, ii la sharaf roone
Sharna haddii la galo waa midkii, shucubka dheeraaye

Shan hadday dhashay madida geel, soo shirrabantaaye
Haruub dheer waxaa laga soo shubaa, sheexadii ariye
Sengihii kol toban shaabahaa, sheegtay orad dheere

Sicii shalay xareed soo cabbaa, shuurrin caawana e
Shan haruub kolkii laga lisaa, shabaxsadaa wiile
Shax ma dagay nin gabay lagu shuboo, shaaciraan ahaye?

Ma shiraacday sida doonidoo, Cadan u shiidaysa
Shaadir ma huwiyay oo Khayli-Shixir, shulayga ma u joojay
Sida weerar-faras oo shax yiri, shucubka ma u laabay?

Bundada shiida waxaan awr shirraban, shan isu soo saaray
Waxaan xeero shaaximan bahday, shaarubka u galiyay
Waxaan maro shariifaha madow, shir isla soo taagay

Waxaan Bah Harasame shuruq ku iri, sharaf wanaaggayga
Oo haddana xamar shabeel u eg, soo shakamadeeyay
Baal shaashaleeyey waxaan, shan iyo toban saanyay

Sharqan-culus waxay labada guri, shaac ku soo noqotay
Oo ubadku Shaafiida waday, labada shucaac ba
Shiikhaal riyaha laga helay oo, shin u irmaanaaday
Shanta qalaba mooyee maxaa, Aadan soo shiriyay?

Shirkase reer ugaas maalintaan, sheegay gabaygayga
Goonyaha haddii laga sharqamin, sheekadiyo maadda
Shib ma la iga yiri haddaan gabay, shiinka ka hikaadshay?

Shiidliyo Shabeelliyo Abgaal, shubanka Dhiiqaale
Majeerteenka Mudug shaabiciyo, magac Shirshooroo dhan
Dad intii i shuuftiyo intii, igu shunuuf raacday
Shantii meel maraysaba anse, iguma sheekaysan
Soo sida shamasada kuma noqon, shacabka Daarooda?

Tixraac
Axmad Faarax Cali (Idaajaa)

Friday, December 21, 2012

Jaadadka Fardaha iyo Faarax-Afcad (gabay)


Nin ugaarsadaa xamarka jacel, orod dambeedkiise
Usha iyo dhawaaquu sugaa, yuusan ii imaanin

Ashkir orodki waa maalintuu, oofo weyn yahaye
Ololaha nin jacel baan ahee, yuusan ii imaanin

Bullaale afadayggaan ku nacay, aar ha soo rido e
Niman urursan buu kuu geshaa, yuusan ii imaanin

Ma irdhaysna oo caynab, waa faras Ogaadeene
Oday baa ubbada loo suraa, yuusan ii imaanin

Hadduu oomo boosayga naftay, kala aguugaane
Aroorkii maqnaa kuma simee, yuusan ii imaanin

Qaajayga indhaha diiran lihi, waa inkaar qabo e
Oodda iyo qodaxda kama gudee, yuusan ii imaanin

Addin-gaab arooryada horuu, igigif leeyaaye
Uur-yacay abaar kama baxee, yuusan ii imaanin

Afar midable uurkiyo fankiyo, araxdu weynaatay
Isha waxaan la raacaa fardaha, kan u itaal roone
Oog subax la moodyow baroor, ubaxa baan dooni

Friday, December 14, 2012

Xamar-Cillaan iyoFaarax-Afcad (maansooyin)


Nin walaalo toolmoon leh yaa, tuu yiraah helo e
Aan tilmaamo neefkaan Nugaal, uga tub qaadaayo
Tubta wabi tumuunnada Galduur, aradka Taameelle

Maroodigu halkuu tuban yahee, garigu tooreeyo
Tub dheer baan geela u marnaa, waannu tamadinaaye
Meeshii taxaabo leh fardaha, waw turannaaye

Ayuu jaraha igu taabanine, ha iska tabaqleeyo
Neefkii kadlaha kugu tumaataa, taharo kaa gooye
Tooraynta kooraha abtow, ha iska takhantookho

Toomaha hareeriga hadduu, Teeyo ka eryoodo
Abtow tagoogta ha ku wado, Talax walaasheeda
Waa aar-tarrari neef jeedal, kuugu tooxsamaye
Caynaanka oon taabo iri, talax ha eeraamo
Riddada tii fog warankaa ninkii, kaa la tagayaaye
Meeshaan tummaati u qabsado, tolow ha ii geeyo

Tol weyn iyo tol weyn labo qoloo, taarijiin wada ah
Daraan la isu turayn haddii, tuurta la iska arko
Waa aar tarrari jeedal neef, kuugu tooxsamaye
Caynaanka oon taabo iri, talax ha eeraamo
Tunka iyo tarada jeenigiyo, turuqu ha buuxo
Foodduna sidii toon abqo leh, ha iska taagnaato

Nin tilmaaman baan ahay haddaan, tago Marreexaane
Meeshii tusmo ah jeedal bay, igu tuhmaayaane
Tafogaabka nadi kuma dhacee, tiigar ha ahaado
Sidii taanigii aan fuuli jiray, ha u tilmaannaado
************************************************
Aar kama rug siiyow dorraad, Xamar sidee u rooray
Muxuu raafo-erigii ugaar,  kay is kala raacay
Saryankii Raraameed miyuu, labada ruug saaray
Raxantii hadday sii ridnayd, raydabka agtiisa
Dhulka lama rabbaasee muxuu, raanta kor u laacay
Rugta iyo duleedkii haddii, reefadna u raacay
Marka inaan naftana ka rabo, yaa ragga u sheega?

Labo haatan dhashiyo
Labo haatan dhalaysiyo
Mid kaloo dhexroora
Iyo gaashaan dhiig wiyileeda
Iyo dhaameel baa 
laga dhiibayoo
Kii lahaana dhul-xarriiqiyo
Dhacsiinuu ka ahaa...

Ama waa siddeed jir
Ama waa sagaal jir
Ama waa isla sidiiyoo
Tobankaa u sugmay
Ninkuu seedda ka gooyo
Ama suulka ka gaabsho
Ani la ima su’aalee
Sin ha looga wareego...

Friday, December 7, 2012

Xamar-Dawaaf iyo Faarax-Afcad (gabay)


Faarax-Afcad Xasan-Dhiillo Cali oo waayihiisu ku beegan yihiin qarnigii 19aad ilaa kii 20aad wuxuu ahaa gabyaa heerka kowaad ah. Waxaa la yiri waxaa ka dhintay faras uu lahaa oo la oran jiray Xamar-Dawaaf. kaas oo uu ka tiriyay gabay tuducyadaani ka mid ahaayeen:

Haddii aanan Dawaafow ku geyn, Doh iyo Laasoole
Durdurkii Shilaabow haddaan, faras ku dooyeynin
Dooxada Higlooleey hadday, duunyo kugu foofto
Dunji Habar Saleebaan haddaan, duudki kala reebo
Dad ninkaan qabannaa hadduu, duni ka sheekeeyo

Wuxuu u baahday inuu helo faras la mid ah Xamar-Dawaaf ama mid ka sita. Si uu faraska noocaas ah u helo ayuu u aaday Nugaal niman ay xagga hooyo walaalo ka ahaayeen, isagoo ka soo ambabaxay Ximan. Waxaa looga yeeray geedkii shirka degmaduu martiga u ahaa. Halkaas buu ka tiriyay gabaygaan quruxda badan: 

Garaadow bil labo kawsatay yaan, Bay ka soo kacaye
Boqonkaygu waa soo rognaa, taniyo Baarguune
Dhulku wuxuu ballaarnaa fariyo, baabacaan dhigaye

Waxba baatir geel lo’ iyo, baarqab hay siine
Baasaar-la-mood cawl-galool, waw baahnahaye
Barqomaalka xoolaha haddii, bawdka la ag keeno

Neefkii bagaasiya ishaa, laga basaasaaye
Barrimaha haldhaa uga ekow, buulal ha lahaado
Barta calawga bawdada tafaha, bey ha ku lahaado

Goortii gugiisii bartamo, hays baxaa doorsho
Bafto iyo sidii xaashiyeed boor, ha ka caddaado
Ha bidhaamo bayrow sidii, maro la boodeeyay

Sida baarqabbada Maalinguur, buur ha le’ekaado
Sida naagihii Bah Hararsame, haw bog laalaado
Birta laga rakaabsado hadday, bidixdu miisaanto

Baashaali maayee haddaan, balow iraah fuulmo
Aan labada baabaco ku dhago, luqunta baaceeda
Sida bahalka aaroo wax dili, booddo ha lahaado

Booraan hadduu igula dhaco, boholo saysaaban
Meeshii barkood jiifi jiray, bawne ha ahaado